«Η φλέβα του τόπου και της ποίησης. Ο διπολικός κόσμος του ποιητή Ηλία Κεφάλα»(2017)

«Η φλέβα του τόπου και της ποίησης. Ο διπολικός κόσμος του ποιητή Ηλία Κεφάλα»

Ομιλήτρια:Γεωργία Λαδογιάννη (Βλ. Νησίδες, τχ.17, σ.29)

Φωτογραφίες: Αναστασία Δρελιώση-Ηρακλείδου

Η εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στις 29 Απριλίου του 2017 αποτέλεσε και αυτή προϊόν της συνεργασίας του Συνδέσμου Φιλολόγων Δωδεκανήσου και του περιοδικού Τέχνης και Λόγου «Νησίδες»˙ εντάσσεται σε ένα πρόγραμμα εκδηλώσεων που έχουν σχεδιαστεί από τον Σύνδεσμο Φιλολόγων και τις «Νησίδες», πρόγραμμα που αποσκοπεί στην παρουσίαση θεμελιακών ζητημάτων της λογοτεχνικής δημιουργίας με ειδικότερο προσανατολισμό στη διερεύνηση της σχέσης τόπου και λογοτεχνίας. Προηγήθηκε τον περασμένο Οκτώβρη η ομιλία του καθηγητή Νεοελληνικής Λογοτεχνίας του πανεπιστημίου Αθηνών, Ευριπίδη Γαραντούδη για το βίωμα της ιθαγένειας ή της εντοπιότητας στους ποιητές της μεταπολεμικής και μεταπολιτευτικής γενιάς.

Χαρακτηριστική είναι η διάσταση που λαμβάνει ο τόπος στο έργο του Ηλία Κεφάλα.
"Ο Ηλίας Κεφάλας γεννήθηκε τὸ 1951 στὸ μικρὸ χωριὸ Μέλιγος Τρικάλων, ὅπου καὶ διαμένει ὕστερα ἀπὸ πολυετῆ ἀπουσία στὴν Ἀθήνα γιὰ σπουδὲς καὶ ἐργασία. Όπως ο ίδιος περιγράφει σε ένα βιογραφικό του σημείωμα, η καθημερινότητά του σήμερα πληροῦται ἀπὸ συγγραφή, φωτογράφιση καὶ πάσης φύσεως ἐπικοινωνία μὲ τὸν ὀργανικὸ ἤ ἀνόργανο κόσμο. Συνυπάρχει ἁρμονικὰ μὲ ὅλο τὸ νοῆμον καὶ μὴ νοῆμον περιβάλλον του. Εἶναι φίλος καὶ συζητητὴς μὲ ὅλα τὰ μοναχικὰ δέντρα καί, ἀκόμα, πιστὸς μαθητὴς τοῦ λυκόφωτος, ἀλλὰ καὶ τῆς ἀναιδοῦς ἡλιοφάνειας, ποὺ ἐπιμένει νὰ φανερώνει αἰσθήματα σὲ ἄκαιρες στιγμές." Στην ποίησή του αποτυπώνεται ένας κόσμος εναρμονισμένος με τη ροή των φυσικών στοιχείων. Στο ετήσιο παζάρι του τόπου του, μικρό παιδί, ανακαλύπτει την ποίηση του Κρυστάλλη. Στην εφηβεία του, τον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα. Διδάσκεται από την ρομαντική προσέγγιση της ποίησης του Διονύσιου Σολωμού. Αναζητά να διαμορφώσει τη δική του ποιητική φωνή. «Κρυστάλλινα» κουδουνάκια χτυπούσαν στο μυαλό του, μόλις διάβασε τον πρώτο λορκικό στίχο:

Έψαχνε τη φωνή του το παιδί

Αλλά κρυμμένη την κρατούσε

Ο βασιλιάς των γρύλλων

(Φ. Γκ. Λόρκα, Το μουγκό παιδί, μτφρ. Μάγια-Μαρία Ρούσου), σημειώνει στο αυτοβιογραφικό βιβλίο του, «Τρίκαλα, 1951-1969.

Το 1969 εγκαταλείπει την ύπαιθρο και εγκαθίσταται για σπουδές στην Αθήνα. Σπουδάζει πολιτικές επιστήμες και δημόσια διοίκηση. Στην πόλη ζει μέχρι και το 1992. Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1980 με την ποιητική συλλογή «Τα Μαστίγια». Από τον λυρισμό των πρωτόλειων στίχων, θητεύει στη συνέχεια, με τις επόμενες συλλογές, σε μια ποίηση περισσότερο κοινωνική και καταγγελτική. Δοκιμάζεται στον υπερρεαλισμό. Μέχρι και σήμερα έχει εκδώσει περισσότερα από 12 βιβλία ποίησης. Έχει ασχοληθεί με το διήγημα: Φάσματα της ερημιάς (1999), Χώμα, Χώματα (2010), παιδικά παραμύθια, και δοκίμιο: Η Κυριακή των ποιητών. Το 1989 εξέδωσε την Ανθολογία Σύγχρονης Ελληνικής Ποίησης για τη λογοτεχνική γενιά του 1980, τη γενιά του «Ιδιωτικού Οράματος», όρος που ανήκει στον ίδιο. Ο Ηλίας Κεφάλας, ασκεί λογοτεχνική και εικαστική κριτική σε πολλά περιοδικά, όπως στην «Ευθύνη», στα περιοδικά "Τομές", "Νέες Τομές", "Διαβάζω" και "Οδός Πανός". Κάποια ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά, ιταλικά και πολωνικά.

Η Γεωργία Λαδογιάννη γεννήθηκε στην Αγία Άννα Ευβοίας. Είναι καθηγήτρια στο Τμήμα Φιλολογίας και στο Τμήμα Νηπιαγωγών του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Τα θεματικά πεδία διδασκαλίας και έρευνάς της είναι η νέα ελληνική λογοτεχνία, η δραματουργία, η κριτική θεωρία και τα λογοτεχνικά περιοδικά. Έχει εκδώσει βιβλία και έχει δημοσιεύσει περισσότερες από 100 μελέτες σε πρακτικά συνεδρίων, σε συλλογικά έργα και περιοδικά. Έχει οργανώσει και συμμετάσχει σε πολλά συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό (Ευρώπη, ΗΠΑ).

Ενδεικτικά, κάποιο από το συγγραφικό της έργο:

(1993) Κοινωνική κρίση και αισθητική αναζήτηση στον μεσοπόλεμο, Οδυσσέας,

(1995) Κείμενα κριτικής για τη νεοελληνική λογοτεχνία, Ελληνικά Γράμματα,

(1995) Επί σκηνής ο λόγος, Ελληνικά Γράμματα,

(2011) Ο τόπος του δράματος, Εκδόσεις Παπαζήση,

(2011) Το παιδικό θέατρο στην Ελλάδα, Εκδόσεις Παπαζήση,

(2014) Σκοτεινή Ρίζα, Ανθολογία Λυρισμού (Πρώτος τόμος) 1900-1940

και το 2016 τον Δεύτερο τόμο (1940-2000), Εκδόσεις Παπαζήση, (2016)

Η ΠΟΙΗΣΗ ΣΕ ΓΟΝΑΤΙΖΕΙ ΚΙ ΑΔΙΑΦΟΡΕΙ

Το αν γυρίζω κατάμονος στους λόφους
φταίει που είμαι ποιητής;
Αν αποφεύγω το πυκνό και θορυβώδες πλήθος
η ποίηση είναι μια αρκετή δικαιολογία;
Αν απουσιάζω από δεξιώσεις και συναθροίσεις
από αξιώματα και τιμές
αν στέκομαι μακριά από φιλοδοξίες
φταίει τάχα θανάσιμα η ποίηση που με ποδηγετεί;
Και αν πράγματι έτσι πάντα και σταθερά συμβαίνει
η ποίηση είναι εκείνη που με φυγαδεύει
στ’ απόμερα κι ερημικά σκοτάδια;
Η ποίηση – λέει μια φωνή – είναι μόνο μια αλήθεια
– ανυπεράσπιστη κι αυτή – σαν όλες τις αλήθειες.
Η ποίηση είναι μια αλήθεια
που αντιστρατεύεται όλες τις άλλες τις αλήθειες.
Μία φωνή που καταργεί όλες τις άλλες τις φωνές.
Η ποίηση τίποτα δεν δικαιολογεί
Η ποίηση είναι αυτή που όλα τα ανατρέπει
Και εξάπαντος τον εαυτό της πάνω απ’ όλα.
Τον ποιητή της θα σκεφτεί;

Λεζάντες για τ' Αόρατα (2016)